Έχω μία εξομολόγηση να κάνω. Ποτέ στην ζωή μου δεν είχα οδηγήσει οποιοδήποτε Mazda MX-5 μέχρι που έπεσε στα χέρια μου η “100th Anniversary Edition” της 4ης γενιάς του δημοφιλούς roadster. Είχα αρκετές εμπειρίες ως συνοδηγός αλλά καμία που να κάθομαι στην θέση του οδηγού, οπότε η γνώμη που είχα σχηματίσει για το αυτοκίνητο, σχεδόν ανεξαρτήτως γενιάς, ήταν αυτή που μπορεί να διαβάσει κανείς οπουδήποτε στο διαδίκτυο: όλα εκείνα τα κλισέ όπως “σχολείο”, “αγνή εμπειρία οδήγησης”, “συναίσθημα” κλπ. Μία γνώμη έμμεση, σχεδόν αυτονόητη καθώς σε αυτό το σημείο, οποιαδήποτε απόκλιση ή κριτική από τους κοινώς αποδεκτούς χαρακτηρισμούς θεωρείται αιρετική. Ποιος είσαι εσύ που θα τολμήσεις να εκφράσεις αντιρρήσεις σε αυτό το τοτέμ της αυτοκίνησης;
Για να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή, το Mazda MX-5 ποτέ δεν ήταν κάτι ριζοσπαστικό ή καινοτόμο. Η συνταγή ενός ελαφριού διθέσιου roadster με τον κινητήρα εμπρός και την κίνηση πίσω δεν ανακαλύφθηκε στα τέλη της δεκαετίας του ’80, όταν η Mazda αποκάλυπτε την πρώτη γενιά στην έκθεση του Σικάγο τον Φεβρουάριο του 1989. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι όταν ο Bob Hall, ένας δημοσιογράφος του αμερικανικού Motor Trend συνάντησε τον επικεφαλής έρευνας και εξέλιξης της ιαπωνικής μάρκας, Kenichi Yamamoto το 1976 του ανέφερε ότι το κλασικό concept του απλού, προσιτού και “ωμού” βρετανικού sports car δεν υπάρχει πλέον.
Πέντε χρόνια αργότερα, ο Hall ανέλαβε καθήκοντα προϊοντικού σχεδιασμού στην Mazda Αμερικής και συναντήθηκε ξανά με τον Yamamoto-san, ο οποίος είχε ανελιχθεί στην θέση του Προέδρου. Οι δύο άνδρες θυμήθηκαν την συζήτηση τους και το 1982, ο Hall είχε πάρει το πράσινο φως για την εξέλιξη της ιδέας του! Έπρεπε να περάσουν άλλα τέσσερα χρόνια διαβουλεύσεων, καυγάδων, αδιεξόδων και εν τέλει, συμβιβασμών μεταξύ Ιαπωνίας και Αμερικής για να πάρει το project το πράσινο φως, τον Ιανουάριο του 1986.
Η βασική αρχή πάνω στην οποία βασίστηκε η Mazda για την δημιουργία του MX-5 ήταν αυτή του “Jinba ittai” η οποία μεταφράζεται ελεύθερα ως “αναβάτης και άλογο ως ένα σώμα”. Πρακτικά, αυτό σήμαινε πως το όχημα έπρεπε να είναι όσο το δυνατόν περισσότερο compact και ελαφρύ αλλά και να συμμορφώνεται με τους κανονισμούς ασφαλείας σε ολόκληρο τον κόσμο, το εσωτερικό έπρεπε να μπορεί να φιλοξενήσει δύο ενήλικες χωρίς “σπατάλη” χώρου, η διαμόρφωση έπρεπε να περιλαμβάνει τον κινητήρα εμπρός αλλά πίσω από τον μπροστά άξονα και την κίνηση πίσω, η ανάρτηση έπρεπε να αποτελείται από διπλά ψαλίδια ή διατάξεις πολλαπλών συνδέσμων και οι βάσεις του κινητήρα, του κιβωτίου και του πίσω διαφορικού έπρεπε να είναι “σφιχτές”.
Όλα αυτά, εντοπίζονται σε όλες τις γενιές του Mazda MX-5, άλλες φορές πιο έντονα και άλλες λιγότερο (εσένα κοιτάω NC). Πάντοτε όμως υπήρχαν, ακόμα και στην 4η γενιά που είχαμε στα χέρια μας 32 χρόνια μετά το ντεμπούτο του πρώτου, “NA” MX-5. Παρότι οι προδιαγραφές ασφάλειας έχουν αλλάξει πολύ από τότε, το MX-5 έχει μήκος που δεν υπερβαίνει τα 3.91 μέτρα με μεταξόνιο της τάξης των 2.31 μέτρων και βάρος 996 κιλών στην βασική έκδοση. Δεν είναι απόλυτα σίγουρος για το πώς τα κατάφεραν οι μηχανικοί της εταιρίας αλλά το αποτέλεσμα τους δικαιώνει, όπως και η… εμμονή τους για διπλά ψαλίδια στον εμπρός άξονα και πολλαπλούς συνδέσμους πίσω. Στην αναζήτηση της πλέον αναλογικής εμπειρίας οδήγησης, της αμεσότητας των αντιδράσεων και της σχεδόν πνευματικής σύνδεσης του αυτοκινήτου με τον χειριστή του δικαιώνεται και η απόφαση για έναν ατμοσφαιρικό κινητήρα 1.5 λίτρων (στο όχημα της δοκιμής) με 132 ίππους στις 7.000 σ.α.λ. και 152 Nm ροπής στις 4.500 και για ένα 6-τάχυτο, μηχανικό κιβώτιο με κοντές διαδρομές και τρομερή αίσθηση.
Το MX-5 ποτέ δεν θα βάλει φωτιά στην άσφαλτο και η έλλειψη της ροπής στις χαμηλές και μεσαίες στροφές είναι εμφανής αλλά η Mazda κέρδισε πολλά περισσότερα απ’ όσα έχασε με τις επιλογές της. Ένα υπερτροφοδοτούμενο σύνολο θα πρόσφερε καλύτερη οδηγισιμότητα σε καθημερινές συνθήκες αλλά θα αύξανε το βάρος, θα άλλαζε την κατανομή του λόγω των περιφερειακών και δεν θα είχε την αστραπιαία απόκριση του 1500άρη. Οπότε θα πρέπει να απολαύσεις το MX-5 όπως ήθελε η Mazda, πιάνοντας το από τον σβέρκο, ξεζουμίζοντας τον κινητήρα κοντά στα κόκκινα και προσπαθώντας να διατηρήσεις την μέγιστη δυνατή μέση ωριαία ταχύτητα εκμεταλλευόμενος το άριστα ζυγισμένο πλαίσιο και το άμεσο, επικοινωνιακό τιμόνι. Το μικρό roadster σου επιτρέπει να το τοποθετείς με ακρίβεια στον δρόμο και να στρίβεις με εκνευριστική σταθερότητα αλλά αν δεν κυνηγάς τον απόλυτο χρόνο, σου δίνει την δυνατότητα να διασκεδάσεις αποσταθεροποιώντας το πίσω μέρος, αρκεί να είσαι έτοιμος να το επαναφέρεις στην τάξη.
Όταν οι ρυθμοί πέφτουν, το ιαπωνικό roadster δεν νιώθει εκτός στοιχείου. Φυσικά εμφανίζονται κάποιοι περιορισμοί όπως για παράδειγμα ότι η είσοδος και η έξοδος από ένα τόσο χαμηλό αυτοκίνητο δεν γίνονται ούτε εύκολα, ούτε με χάρη ή ότι ο χώρος για δύο ενήλικες είναι αρκετός αλλά οριακά ενώ και η ορατότητα είναι κάπως περιορισμένη, όμως αυτά δεν αφαιρούν από την εμπειρία οδήγησης του MX-5 ακόμα και σε ένα αμιγώς αστικό περιβάλλον. Το αειθαλές roadster της Mazda σε κάνει να νιώθεις ξεχωριστός, δεν κουράζει στις ελληνικές ανωμαλίες (όχι ότι τις καταπίνει, αλλά δεν είναι “κούτσουρο”) και δεν χρειάζεται την συνοδεία βυτιοφόρου για να κινηθεί. Με λίγα λόγια, το… σπίτι του Mazda MX-5 είναι στα βουνά, σε στριφτερές διαδρομές με την οροφή πάνω ή κάτω αλλά μπορεί εξίσου εύκολα να σταθεί σε μαγαζιά της παραλιακής.
Πιο σημαντικά από όλα αυτά όμως, το Mazda MX-5 είναι ένα μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς, ιδίως στην εποχή του εξηλεκτρισμού που έχουμε μπει τα τελευταία χρόνια. Δεν είμαι σίγουρος αν ένα αυτοκίνητο σαν αυτό θα είναι ξανά εφικτό στο μέλλον και γι’ αυτό πιστεύω ότι το MX-5 είναι σημαντικότερο από σχεδόν οποιονδήποτε άλλο τύπο αυτοκινήτου. Όλα μπορούν να αναπαραχθούν με την τεχνολογία της ηλεκτροκίνησης – ακόμα και τα supercars. Ένα μικρό, πανάλαφρο, άμεσο, αναλογικό roadster όμως, πολύ δύσκολα. Το MX-5 είναι ένα ευχάριστο κατάλοιπο μία άλλης εποχής. Μία ανάμνηση και μία εμπειρία. Έχει το πνεύμα της δεκαετίας του ’60, χαρακτηριστικά της δεκαετίας του ’90 και το ύφος ενός περπατημένου 50άρη.
Έχει αυτογνωσία και είναι ακομπλεξάριστο γι’αυτό είναι διαχρονικό. Και γι’ αυτό πρέπει να διασωθεί από την λαίλαπα της ηλεκτροκίνησης. Ίσως με μία εξαίρεση από τους κανονισμούς εκπομπών ρύπων; Με μία παγκόσμια επιδότηση στην Mazda; Δεν ξέρω, αλλά η εμπειρία συμβίωσης με το Mazda MX-5 ήταν ταυτόχρονα λυτρωτική αλλά είχε και μία θλιβερή νότα καθώς στο πίσω μέρος του μυαλού υπήρχε πάντα η αίσθηση ότι η 4η γενιά είναι μάλλον η τελευταία του είδους. Με αυτό το πρίσμα πάντως, το γεγονός ότι η έκδοση ήταν η επετειακή για τα 100 χρόνια ζωής της εταιρίας ήταν ιδιαίτερα ταιριαστό για ένα μοντέλο που όρισε σε μεγάλο βαθμό την Mazda.
Follow @CarsnewsGr